Czym Jest Umowa Powiernictwa Fiducjarnego – Praktyczne Wyjaśnienie i Przykłady

Title: Umowa powiernictwa fiducjarnego – poznaj jej znaczenie i zastosowanie w praktyce

Data publikacji: 13 maja 2025
Data ostatniej aktualizacji: 13 maja 2025
Autor: Michał Kalicki

---

Czym jest umowa powiernictwa fiducjarnego – poznaj kulisy mechanizmu zaufania

Umowa powiernictwa fiducjarnego to wciąż niedoceniane, a niezwykle przydatne narzędzie w obrocie gospodarczym. Choć na pierwszy rzut oka może wydawać się skomplikowana, pozwala efektywnie chronić interesy stron, zarządzać majątkiem i pełnić określone zadania w imieniu innych – bez przenoszenia własności w sensie klasycznym.

To forma relacji opartej na zaufaniu, która w wielu przypadkach jest wykorzystywana jako alternatywa dla klasycznych form pełnomocnictwa, funduszy powierniczych czy zabezpieczeń wierzytelności.

W tym artykule:

• Wyjaśnimy, czym dokładnie jest umowa powiernictwa fiducjarnego.
• Pokażemy, jak wygląda struktura i jakie są obowiązki stron.
• Przedstawimy praktyczne przykłady zastosowania w biznesie i życiu prywatnym.
• Odpowiemy na pytania o zgodność z prawem i podatki.

Czytaj dalej, aby dowiedzieć się więcej…

---

Spis treści

• Czym jest umowa powiernictwa fiducjarnego?
• Charakterystyka relacji powierniczej
• Strony umowy i ich obowiązki
• Zastosowanie w praktyce – przykłady
• Umowa powiernictwa a prawo cywilne
• Czy umowa powiernictwa jest legalna?
• Aspekty podatkowe i ryzyka
• Jak poprawnie skonstruować umowę?
• Podsumowanie – kiedy warto zawrzeć taką umowę

---

Czym jest umowa powiernictwa fiducjarnego?

Umowa powiernictwa fiducjarnego to porozumienie cywilnoprawne, w którym jedna strona (powiernik) zobowiązuje się wobec drugiej strony (powierzającego) do działania w jej interesie, najczęściej bez ujawniania tego faktu osobom trzecim. Mimo że nie została uregulowana wprost w kodeksie cywilnym, dopuszcza ją zasada swobody umów.

W odróżnieniu od pełnomocnictwa, powiernik nie działa „z ramienia” powierzającego, lecz we własnym imieniu, ale z obowiązkiem lojalności i rozliczenia się z działań.

Charakterystyka relacji powierniczej

Relacja fiducjarna opiera się na zaufaniu i staranności. Elementami typowymi są:

• Powiernik działa w interesie powierzającego.
• Działa we własnym imieniu, ale na cudzy rachunek.
• Po zakończeniu działania zobowiązany jest do przeniesienia skutków działań (np. majątku) na powierzającego.
• Umowa najczęściej jest poufna, co daje dodatkowy poziom bezpieczeństwa.

Tego typu rozwiązanie stosuje się w wielu krajach – w Polsce nabiera ono znaczenia zwłaszcza w kontekście ochrony majątku czy zarządzania ryzykiem w biznesie.

Strony umowy i ich obowiązki

W umowie powiernictwa uczestniczą:

• Powierzający – osoba przekazująca określony cel lub majątek do zarządzania.
• Powiernik – osoba wykonująca działania zgodnie z umową i w interesie powierzającego.

Obowiązki powierzającego:

• Jasne określenie celu działania,
• Udzielenie informacji i środków do wykonania zadania,
• Zapewnienie odpowiedniego wynagrodzenia (jeśli przewidziane).

Obowiązki powiernika:

• Lojalność wobec powierzającego,
• Poufność,
• Rozliczenie się z wykonanych działań,
• Zwrot świadczeń lub wyników.

Zastosowanie w praktyce – przykłady

Umowa powiernictwa fiducjarnego może być zastosowana w różnych sytuacjach, m.in.:

• Zakup nieruchomości przez powiernika, gdy powierzający nie chce ujawniać swojej tożsamości.
• Zarządzanie udziałami w spółce bez bezpośredniego udziału właściciela.
• Powierzenie majątku do inwestycji lub operowania na giełdzie.
• Ominięcie ryzyk politycznych lub finansowych (np. rozdzielność majątkowa, zabezpieczenie przed egzekucją).
• Zarządzanie projektami startupowymi przez zaufanego partnera do momentu finalizacji inwestycji.

Umowa powiernictwa a prawo cywilne

Chociaż nie znajdziemy tej umowy literalnie w Kodeksie cywilnym, to jest ona w pełni legalna i akceptowalna przez sądy oraz organy skarbowe – oczywiście pod warunkiem zachowania zgodności z zasadami współżycia społecznego i dobrymi obyczajami.

Powiernictwo fiducjarne to klasyczny przykład stosunku obligacyjnego opartego na art. 353(1) KC – zasada swobody umów.

Czy umowa powiernictwa jest legalna?

Tak, jest legalna, ale jej niewłaściwe użycie może budzić podejrzenia – np. w kontekście prania pieniędzy, unikania opodatkowania czy wyłudzania świadczeń. W praktyce oznacza to, że powinna być:

• Transparentna (dla stron, niekoniecznie dla osób trzecich),
• Szczegółowo opisana,
• Dobrze udokumentowana,
• Zabezpieczona dodatkowymi klauzulami.

Aspekty podatkowe i ryzyka

Choć umowa nie przenosi własności, to nie zwalnia z obowiązków podatkowych – np. jeśli powiernik osiąga przychód, może pojawić się obowiązek jego wykazania.

Potencjalne ryzyka:

• Odpowiedzialność cywilna powiernika,
• Brak zabezpieczenia interesów stron (w razie nieprecyzyjnej umowy),
• Konflikty w przypadku braku jasnych zapisów,
• Możliwość zakwestionowania przez organy (np. w przypadku ukrycia majątku przed wierzycielami).

Jak poprawnie skonstruować umowę?

Dobra umowa powinna zawierać:

• Dokładne dane stron,
• Jasno określony cel i zakres działania,
• Obowiązki i prawa powiernika,
• Zasady rozliczenia,
• Czas trwania,
• Klauzule zabezpieczające interesy obu stron (np. kar umownych, odszkodowań, poufności),
• Ewentualne uregulowanie kosztów i podatków.

Dobrym pomysłem jest sporządzenie umowy w formie pisemnej lub notarialnej, a także wcześniejsze skonsultowanie jej z prawnikiem lub doradcą podatkowym.

Podsumowanie – kiedy warto zawrzeć taką umowę

Umowa powiernictwa fiducjarnego to uniwersalne i elastyczne narzędzie dla przedsiębiorców, inwestorów i osób fizycznych, które chcą działać dyskretnie, skutecznie i bezpiecznie. Choć wymaga dużego zaufania między stronami, przy odpowiednim sformułowaniu daje ogromne możliwości.

Warto ją rozważyć, gdy:

• Chcesz zarządzać majątkiem bez ujawniania się,
• Potrzebujesz osoby zaufanej do określonych działań prawnych lub finansowych,
• Szukasz alternatywy dla tradycyjnego pełnomocnictwa lub funduszu powierniczego.